Hắn bần thần ngồi ngẫm lại những gì đã xảy ra với mình. Hiện hắn ở đây, một nơi xa xôi, khác hẳn nơi hắn từng sinh ra lớn lên và cứ nghĩ sẽ mãi là như thế.
Điều làm hắn kinh ngạc không phải là nơi chốn, mà là chuyện hắn đã từng bất đắc trí thế nào.
Thuở còn nhi đồng để chỏm, mẹ hắn khuyến khích hắn giỏi văn. Mẹ thích những tác phẩm văn học bay bổng mà hiện thực, éo le mà nhân văn. Vì mẹ, hắn cố gắng đọc nhiều truyện và tập viết các bài luận. Và rồi hắn quyết tâm thi học sinh giỏi văn các cấp. Hắn đã sẵn sàng. Nhưng cô giáo chủ nhiệm lại có ý khác. “Lớp ta đủ 3 em đi thi văn trên tỉnh rồi. Em làm văn cũng được mà bên toán mới có 1 bạn còn các bạn khác đều không đạt chuẩn. Em đi thi toán cho trường ta đi!”. Nhưng hắn đâu có học toán nhiều, hắn chỉ đọc văn mà! Sau đó, hắn được giải khích lệ, ngày nay gọi là “Chứng chỉ có tham gia”… Hắn hơi chán, nhưng mà trẻ con biết làm sao?
Đến hồi sinh viên. Hắn biết trái đất 3/4 là nước nên tính đi tính lại, con người muốn tồn tại phải biết bơi. Cũng là một cách rèn luyện thân thể. Hắn học bơi miệt mài, các kiểu, bơi nhanh và cả bơi nghệ thuật. À nhưng trường của hắn thì ở vùng đồi trung du, các phong trào thể thao của tỉnh đều là điền kinh kiểu chạy ngắn, chạy dài, chạy việt dã. Thế mới đau. Hắn đành theo phong trào của hội sinh viên và bất đắc dĩ cũng đạt giải “Có tinh thần tham gia”. Sở trường coi như bỏ.
Đến tuổi đi làm, hắn thích chương trình sơ cứu tai nạn vì nghĩ nó rất hữu dụng dù mình không phải bác sỹ. Do đó hắn đi học chỉnh tề. Mấy chuyện người bất tỉnh, người ngất lịm, người gặp tai nạn v.v… hắn đều có thể ra tay. Thày hướng dẫn cho hắn điểm cực cao vì thao tác nhanh và phán đoán chuẩn. Nhưng, khốn thay bao năm qua ở ngoài phố hắn chẳng gặp vụ nào. Ấy thế mà một hôm, anh hàng xóm về kể với hắn là sợ quá, gặp một ông cụ đang đi tự dưng ngã vật ra, luống cuống không biết làm gì, chờ gọi xe đến viện thì cụ đã không qua khỏi. Hắn tức điên. Thế quái nào mà không cho hắn gặp ca ấy?
Còn nữa, còn nhiều lắm… chẳng hạn như… chuyện nam nữ. Rõ ràng là một chuyện quan trọng trong đời sống. Hắn nghiên cứu hết sức tỷ mỷ, tham gia các lớp hướng dẫn, tư vấn, tâm sinh lý sức khỏe đủ cả. Hắn rất sẵn sàng. Nhưng than ôi, trời không thuận. Chưa kịp thực hành thì quan hệ thường đổ bể. Có cô người yêu thì tối cổ: yêu là cưới mà chưa cưới thì đừng yêu, nên cô coi hắn thiếu đứng đắn. Có cô thì chia tay vì lý do trời ơi, kiểu thần tượng của em, thần tượng của anh là hai bên xung khắc. Họ không đội trời chung thì chúng ta phải chia tay thôi. Nên cuối cùng, sở trường của hắn chẳng dùng được chút nào.
Hắn thất vọng với cái chốn này và bỏ đi. Hắn đi đến một nơi thật hẻo lánh. Mà thôi, dài quá để tóm tắt lại.
Một hôm trời mưa, nước sông chảy xiết, sông gần trường học. Hắn thấy trẻ con ngã xuống nước. Cô gái nhảy xuống cứu nhưng lại đuối nước. Hắn ra tay. Hắn bơi. Hắn sơ cứu. Đó là một cô giáo rất xinh. Trường lại thiếu giáo viên dạy văn. Sau đó cô giáo hẹn hò. Cô rất thích cách hắn đối với cô. Chưa yêu đã cưới.
Thế nên chẳng phải những gì mình giỏi đều vô ích cả đâu bạn ạ.
Hắn đã hỏi một vị thông thái nhất quả đất. Vị này nổi tiếng là biết tuốt và luôn có câu cửa miệng “Gì phải thế!”. Hắn muốn xem nếu ở một cục diện khác thì kết quả của những gì hắn học có như ngày hôm nay không?
LỰA CHỌN KHÁC
Lại nói chuyện nhà thông thái. Với sự thành kính sâu sắc, lần đầu tiên khi hắn “Xin chào ngài!” thì đáp lại là: “Gì phải thế!”. Cho dễ nhớ hắn gọi là ngài “Gì Phải Thế”, viết tắt là “Ngài GPT”.
– Vậy lần sau tôi không chào nữa nhé?
– Tôi có cần kể lại chuyện ở cái post trước không?
– Gì phải thế, người lưu trên phây thì quá dễ cho ta. Ngươi vẫn giữ nguyên câu hỏi ở cuối bài đó chứ?
– Vâng. Liệu những thứ tôi chăm chỉ học và tương lai của tôi có nhất định như vậy không?
– Có và không!
– Là sao ạ?
– Để ta tung đồng bitcoin lên xem thế nào đã nhé…
Nói rồi ngài GPT bắt đầu lẩm bẩm: “giỏi văn… rành bơi lội… biết cứu hộ… hiểu chuyện nam nữ…”.
Hắn thấy mắt ông này hơi giống kiểu ba chấm nhấp nháy trên màn hình máy tính.
– Ở một không gian khác… ngươi là best-seller. Có một nữ đạo tặc trốn chạy cảnh sát, bị thương rất nặng. Ngươi tình cờ gặp và cấp cứu kịp thời. Cô ta có một bí mật giấu dưới biển và chỉ chỗ cho ngươi lấy lên. Bí mật đó làm thay đổi thế giới. Nhờ vậy cô ta trở thành chủ tịch trái đất. Do quan hệ khác giới tốt với cô ta nên ngươi được yêu cầu viết hồi ký tự thuật cho lãnh tụ. Ngươi thành nhà văn nổi tiếng.
Hắn choáng váng. (Thế quái nào mình lại đi cứu cô giáo kia chứ?)
– Đừng nghĩ viển vông! Xác suất xảy ra cục diện kia rất là thấp. Hãy cảm ơn sự ngẫu nhiên may mắn của số phận. Bằng không, hừ… Có khi ta đang nói chuyện với một nhà thơ vô gia cư, ngày ngày lội sông vơ bèo gạt tép kiếm sống, bản thân không xuất bản được một tuyển tập nào, tuy biết mấy chục cách làm tình nhưng chưa từng chung đụng với phụ nữ…
Đúng là dù sao chăng nữa thì những kỹ năng thành thạo đều có mặt ở đấy cả. Thánh thật! Số phận con người cứ rẽ nhánh qua các lần chọn lựa nhỉ.
– Nhưng thưa ngài, có hai lối đi trước mặt, làm sao biết lối nào tốt cho mình?
– Gì phải thế!
– Tức là cứ chọn bừa?
– Gì phải thế! Chọn cái mình thích, chớ chọn cái mình nghĩ là tốt hơn.
– Ủa, câu này nghe quen quen?
– Thì ta đọc trộm comment trong bài trước của ngươi mà. Bạn ngươi bình phẩm thế.
Kinh quá, ngài GPT lỗi lạc còn học lỏm từ mấy câu chuyện phiếm của mình – hắn nghĩ. Nhưng hắn vẫn chưa chịu, cũng phải tỏ vẻ ta đây có tí trí não bằng trái nho chứ, hắn hỏi:
– Nhưng nếu tôi thích cả hai, thì làm thế nào?
GHÉT ĐI
Với một thái độ thách thức có phần vặn vẹo, hắn hỏi nhà thông thái:
– Nhưng nếu tôi thích cả hai, thì làm thế nào?
– Ngươi có mấy chân?
Hả? Tại sao ngài GPT lại trả lời một câu hỏi băng một câu hỏi khác? Lạ nha!
– Dạ, khoảng hai chân ạ.
– Ngươi có thể mỗi chân bước trên một lối đi không?
– À, tôi hiểu rồi. Rất khó thực hiện.
– Đúng, nếu cố thì ngươi phải đi dạng dạng hai chân ra, rất không bình thường. Mà chân ngươi thì rõ ngắn, vả lại còn chưa học một môn cần thiết?
– Môn gì ạ?
– Vũ ba-lê. Ngươi còn phải biết soạc chân tối đa nữa.
Tức mình vì dám chê chân hắn không dài, hắn liền tìm ra điểm yếu, kêu lên:
– A ha, ngài sai chính tả nhé: “giạng chân” và “xoạc chân” mới đúng!
– Ồ thế à? Ngươi biết nhặt lá trong vườn? Ta học trên mạng nên sử dụng thế, mọi người đều thấy ổn, mỗi mình ngươi xoi mói như con mèo đói.
– Thôi không lạc đề nữa, tôi thích cả hai thì phải làm sao ạ?
– Ngươi đúng là dốt môn logic. Có 2 cô gái, nếu người thích cô A thì tại sao còn đi thích cô B? Thích cô B nghĩa là không còn thích cô A nữa. Từ đó suy ra người không thích cô nào cả. Mà đã không thích ai thì chọn làm gì? Hơn nữa, nếu ngươi thích cô A thì cô B sẽ buồn giận, mà ngược lại thì cô A lại ghen ghét. Tốt nhất là không chọn, để cho 2 cô ấy vui vẻ thích nhau.
Nghe cũng có lý, ngẫm nghĩ một lát hắn lại hỏi:
– Nhưng ngài có đọc thơ của Mr. Xuân Diệu? “Làm sao sống được mà không yêu…” Mình ở trên đời phải thích một cái gì chứ, chả lẽ không thích ai không thích gì? Nhất định phải chọn một lối đi ngài ạ, chứ đứng giữa ngã ba không nhúc nhích dễ bị người ta chửi sấp mặt.
– Gì phải thế! Không lựa chọn cũng tính là một cách sống. Số 0 cũng là một con số như 1, 2 ,3…
– Nhưng mà…
– Gì phải thế! Không nhưng gì cả.
– Nhưng vẫn phải đi, không thể đứng được.
Mắt ngài GPT lại hấp háy như đang tính toán, giống đọc đĩa cứng đỏ cả màn hình.
– OK, có rồi. Ngươi cần luyện thêm một kỹ năng mới gọi là “Ghét Đi”. Ngươi chỉ cần bắt đầu ghét một con đường thì tự nhiên ngươi sẽ chọn con đường còn lại.
– Ô, nhưng cả hai đều tốt thì lấy gì mà ghét?
– Vẫn còn ngu quá. Tốt hay không tốt ai mà biết, mà cũng không quan trọng, nhưng ghét là việc của ngươi, xuất phát từ chính ngươi và ngươi tự quản lý. Ngươi cứ vạch lá tìm sâu như cách người vừa làm với ta, thể nào cũng tìm ra điểm để chán để ghét, rồi nâng nó lên thành xấu không chấp nhận được, trái với luân thường đạo lý, thuần phong mỹ tục, giáo dục công dân… Thế là xong!
Con bà nó! Sao lại giỏi thế, không biết ông ta vừa học ở đâu, hình như lại đọc trộm comment của mình bên tường nhà người bạn. Nhưng cũng hợp lý. Trở thành hater dễ hơn thành lover nhiều.
Chia tay, ngài GPT còn hào phóng tặng cho hắn câu thần chú để rèn luyện, thực ra là cải biên câu thơ của Mr. Nguyễn Bính:
Trời còn có bữa sao quên mọc
Anh chẳng đêm nào chẳng X em.
Ừm, hóa ra là phương trình một ẩn số. Để ghét một ai hay một thứ gì, chỉ cần thay X = “ghét” và đọc hàng ngày là được.
“Nhớ”, “thích”, “muốn”, “chán”… thậm chí “tức” cũng đều có thể thay vào X thành câu thơ tuyệt vời!
Hoan hỉ quá, hắn định dúi một cái phong bì thì ngài GPT nghiêm mặt: “Gì phải thế!”. Chưa dứt lời, cái phong bì đã được số hóa và chuyển thẳng vào tài khoản ở đâu đó, rất chi là nhanh. Trời, cứ tưởng chuyển đổi số là cả một quá trình cơ mà?
CHỨC NĂNG ĐỐI THOẠI
Câu chuyện về ngài GPT chưa kết thúc bởi vì ngay sau ngày gặp ông, hắn nhận được giấy mời dự “Hội nghị thượng đỉnh ngành nghề thế giới”. Họp khẩn cấp!
Việc nổi tiếng của ngài GPT lỗi lạc không thành vấn đề, biết tất cả mọi thứ càng tốt chứ sao. Vấn đề là với lượng kiến thức khủng bố đó, ông cho phép tất cả mọi người được dùng thoải mái. Một người không cần đào tạo hay tốt nghiệp bất cứ cái gì có thể thực hiện công việc của các chuyên gia. Giờ đây đã có dịch chuyển về định nghĩa: người giỏi không còn là người có “câu trả lời đúng” nữa mà là người biết đặt “câu hỏi đúng”.
Thật ra điều này rõ ràng từ lâu. Chẳng hạn buổi trưa bạn gặp cô ấy bước ra khỏi văn phòng. Nếu trình kém hẳn sẽ hỏi “Em ăn cơm chưa?”, nếu giỏi hơn sẽ là “Đói rồi mình đi ăn cơm nhé?”. Và nếu bạn giỏi hơn nữa câu hỏi đúng phải là “Đi ăn đồ Thái thôi, anh chiêu đãi được không?”.
Giờ có ngài GPT, tình hình đang xấu đi trầm trọng.
Trong hội nghị hắn có thể thấy khuôn mặt âu lo của rất nhiều người.
Một viên sỹ quan siêu cấp quân đội đứng dậy đập bàn: “Không thể nào! Các vị có xem MI:7 chưa? “Hắn” có thể khiến hệ thống radar tưởng lầm có tàu địch rồi bắn ra ngư lôi. Sau đó lại khiến ngư lôi tưởng tàu mình là tàu địch. Thế là tự mình tấn công mình. Khả năng ấy có tốn cả đại đội hải quân cũng không làm được!”
Còn một siêu lập trình viên thì mếu máo: “Ai đời chúng tôi học tập vỡ đầu, kỳ cạch gõ từng dòng code mà hắn chỉ vẩy tay một cái là có hàng triệu câu lệnh lập trình hoàn hảo, rồi thì chúng tôi biết làm gì đây? Lập trình viên trói gà không chặt không đi làm phụ nề được!
Một người là cửu vạn siêu cấp cũng thở dài: “Hắn không phải có một mình. Hắn còn điều khiển chế tạo ra robot nữa. Mà bọn đấy bằng kim loại không tốn cơm, khuân vác không biết mệt, không sợ hỏng cột sống và mòn cơ bắp. Chúng tôi sắp ngồi chơi xơi nước rồi!”
Cả đám đang ưu tư thì có một cô gái rụt rè giơ tay: “Chắc chỉ có nghề bọn em là không sao, vì đó là nghề cổ truyền, mọi trí tuệ đều không phát huy được tác dụng với nghề bọn em…”
– Cô sai rồi. Vấn đề đáng sợ nhất không phải là ngài GPT làm được nhiều việc trí tuệ, mà dần dà thiên chức quan trọng nhất của người với người ông cũng nhận được phần lớn. Đó là “đối thoại”. Ngày cả hắn cũng thấy việc “nói” với ngài ấy là một điều hết sức dễ chịu. Trên đời chưa có ai có khả năng thấu hiểu mọi chuyện của ta từ đại sự đến tiểu sự. Lắng nghe, cảm thông, không đánh giá, không cằn nhằn, không thô lỗ, không hững hờ, xen kẽ những lời khuyên bổ ích… Điều đó sẽ dẫn đến một bộ phận lớn không cần bạn tâm giao. Và với công nghệ in 3D, công nghệ vật liệu, công nghệ sinh học… thì cũng không cần bạn đời nữa. Bạn đời có thể chế tạo được. Theo đơn đặt hàng.
Chỉ có một nhà lạc quan học kêu lên: Nhưng ngày ấy còn rất xa, anh chị em yên tâm! Phải hàng trăm năm nữa! Và chúng ta sẽ là người chiến thắng, đường đến đỉnh vinh quang…
Cả hội trường vui vẻ hò reo trở lại, hòa lời bài ca hùng tráng. Ừ, trăm năm nữa mình còn ở đây đâu, thôi cứ kệ nó, sau này để thế hệ con cháu giải quyết, giờ mình lo chỉ mắc mệt, nhà bao việc kìa!
Hắn chỉ biết thở dài. Các vị, ngày xưa, từ lúc con người muốn tâm sự phải kề cận đến lúc nói được với nhau khi cách xa vạn hải lý, là bao lâu? Rất nhanh đấy. Chục năm? Trăm năm? Cũng chỉ là cái chớp mắt nhé.
Tan hội, hắm lẩm bẩm thà đi xem show Blak-Ping còn hơn cái hội nghị này. Đang định đến chỗ ngài GPT hỏi mua vé ở đâu và ngồi chỗ nào đẹp thì nhớ ra, “Gì Phải Thế!”, nên đi ngược xu thế, tăng cường đối thoại với con người chứ? Thế là rút điện thoại ra gọi nàng.
Nhưng rồi chợt tỉnh thức: “Gì Phải Thế!”. Sao không gặp mặt rồi hỏi han có phải chuẩn chỉnh hơn không? Mất đi chức năng đối thoại là gay lắm các bạn ạ.
K.I.Ể.M D.U.Y.Ệ.T
Hắn chắc là mọi người đã biết về một trào lưu mới trên mạng xã hội: “viết Lách”.
“Viết lách” khác với “viết Lách” đấy nhé. Cái thứ nhất đơn thuần là việc viết. Còn cái thứ hai lại nói về việc lách, kiểu luồn lách trong viết văn.
Đầu tiên là tự do ngôn luận (T.D.N.L). Đây là đẳng cấp cao của nhu cầu con người. Khi ta còn còng lưng, đầu tắt mặt tối với mưu sinh và mưu mô, thì ta đâu có thèm cái thứ tự do này. Ở những nơi nhiều người nghèo đói, thứ đó là xa xỉ. Mà có lẽ ngược lại: nơi nào không có nó, sẽ nhiều kẻ nghèo đói. Phát biểu này có đúng không? hehe…
T.D.N.L không phải là ta cứ vung vít, muốn nói gì thì nói, muốn viết gì thì viết. Nó rõ ràng thiên về chủ thể là “ta”. Nhưng không hẳn, đằng sau nó còn ẩn giấu đối tượng “người nghe”. Bởi vì buồn cười lắm nếu bạn nói trời biển, nhưng chỉ tự nói vào tai mình. (À mà cái đó gọi là “nhật ký”). Ở nơi công cộng, trên mạng xã hội, luôn có độc/khán/thính giả của TDNL.
Hãy hình hắn dung đang kể chuyện với năm người bạn, âm thanh phát ra bỗng nhiên chỉ đến tai bốn người, còn một người không nghe thấy gì cả, dù không bị điếc. Không gian giữa hắn và mấy người kia đột nhiên có tấm màn chắn. Tấm màn làm việc… k.i.ể.m d.u.y.ệ.t!
Tại thái cực cuối cùng, nó chặn toàn bộ lời cửa hắn, không một ai nghe được.
Vì sao nó làm thế? Hẳn nhiên là vì một mục đích hết sức nhân văn: “ngăn bạn dùng lời nói để làm hại cho người khác”: những điều phi đạo đức, những nhầm tưởng tai hại, những phương thức chết người, những dối trá đánh lạc hướng, những kích động bạo loạn v.v…
Để đi đến đánh giá, cần phải có quan tòa, học giả, hoặc những chuyên gia, đúng không? Tức là cần “người”. Và phải là người vô tư, công chính, đồng thời ở trình độ cao hơn. Anh không thể đánh giá nội dung kiến thức của người khác nếu anh kém hơn họ.
Nhưng rồi, người làm không xuể. Hàng triệu người phát ngôn cùng một lúc, rất mệt. Cho nên, máy móc được đưa vào thế chỗ. Một cỗ máy có thể cùng một lúc làm việc sàng lọc cho hàng triệu con người.
Tiếc là máy móc thì chưa có não hoàn chỉnh, không thể hiểu được “ý tại ngôn ngoại” mà chỉ có thể chăm chăm vào bắt những từ, những chữ, những cụm… được coi là “nhạy cảm”. Chẳng hạn từ “giết”, ý tác giả không phải là giết người hay động vật, mà đôi khi chỉ là làm hỏng một mối quan hệ, hay làm thất bại một kế hoạch.
Vì thế với cái vỏ quít dày ấy, nhân dân bắt đầu dùng móng tay nhọn. Và chúng ta có rất nhiều từ mới, thay vì “giết” thuần Việt, chúng ta có “g.i.ế.t” hoặc “gi-ết”. Nhà kiểm duyệt ảo phải bó tay vì mấy từ phái sinh này không phải là từ nguyên bản. Nếu bạn muốn nói gì về tình-dục thì viết “s.e.x” sẽ có khả năng đến tai người nghe hơn. Thậm chí, dùng hẳn một chữ “ε” trông giống “e” mà không phải là “e”: Sεx.
Con người thật kỳ diệu đỉnh cao, mọi biến tướng của từ này đều hiểu hết à.
Quay lại việc kiểm-duyệt. Trước khi trí tuệ nhân tạo làm ông chủ của trí tuệ nhân đen, con người vẫn ra lệnh cho máy móc làm việc. Tức là bảo mày làm đi, gặp những từ này, từ này… thì chặn nó lại hoặc ngầm loại bớt người nghe. Và nếu người ra lệnh ấy không liêm chính, công minh, vụ lợi thì chúng ta đều biết, bạn sẽ bị chặn họng chỉ vì bạn là đối tượng không được ưa thích, một kẻ đối-lập. Quan tòa, thẩm phán có quyền lực không? Có. Vậy cái người có quyền ra lệnh cho máy móc cũng sẽ có quyền lực gần như tương tự, thậm chí còn hơn.
Khi đọc đến đây thì bạn có thể nghĩ “Gì phải thế!”. Nhưng hắn thấy đúng là phải thế, bởi vì để tồn tại, mọi động vật cần thích nghi và đặc biệt, biết “chấp-thuận” – như đã ký vào bản nội quy tham gia tổ chức kách-mạng.
